 |
| ในห้องพักที่แซน แฟรนซิสโก (ภาพจากหนังสืออนุสรณ์) |
มีคำบอกเล่าและตัวอักษรของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ มากมายที่ถ่ายทอดเรื่องราวการนิราศดิบยังสหรัฐอเมริการะหว่าง พ.ศ.2506-2510 คราวนี้มาฟัง(อ่าน) คนอื่นเล่าถึง 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ณ ยูเอสเอ กันบ้าง
บรรพต วีระสัย หรือชื่อและตำแหน่งในปัจจุบันคือ ศาสตราจารย์พิเศษ ดอกเตอร์จิรโชค วีระสัย หนึ่งในผู้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยรามคำแหง รับคำเชิญชวนจากนิตยสาร หนอนหนังสือ เขียนถึงการพบปะกับ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ ในช่วงที่ไปเรียนและพำนักอยู่ในแคลิฟอร์เนีย ลงในฉบับเดือนมิถุนายน พ.ศ.2531
แม้เนื้อหาโดยรวมไม่ได้ลงรายละเอียดนักตามที่ผู้เขียนได้ออกตัวว่า "เป็นการย้อนทวนไปถึง 3 ทศวรรษ และความจำก็ดูกระท่อนกระแท่นไม่ต่อเนื่อง" แต่ก็พอให้เห็นภาพน่าสนใจในมุมของ ชุมชนคนไทยในแคลิฟอร์เนีย โดยในที่นี้จะตัดมาเฉพาะส่วนที่กล่าวถึง 'รงค์ วงษ์สวรรค์ และสลับบางช่วงตอนที่เห็นว่ามีเนื้อหาเกี่ยวเนื่องกัน
......
"เมื่อคุณ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ มาอยู่ที่เบอร์คลีย์นั้น ย่อมเป็นข่าวที่พวกเรารับทราบกันอย่างรวดเร็ว ทั้งนี้เพราะขณะนั้นแวดวงคนไทยในเบอร์คลีย์เป็นชุมชนขนาดเล็ก...
"ข้าพเจ้าเคยได้ยินกิตติศัพท์คุณ 'รงค์ ในฐานะนักเขียนประจำสยามรัฐ หรือสยามรัฐสัปดาหวิจารณ์ ต่อมาได้สนทนาถูกอัธยาศัยในเรื่องต่างๆ โดยเฉพาะเกี่ยวกับโลกแห่งวรรณกรรม ทั้งนี้เพราะข้าพเจ้าเป็นนักเรียนเตรียมอุดมศึกษาสายอักษรศาสตร์...
"คุณ 'รงค์เองอ่านหนังสือของตะวันตกมาก จำได้ที่คุณ 'รงค์ ชอบเอ่ยถึงคือ Tobacco Road ของ Erskine Caldwell นักประพันธ์อเมริกัน และ White Fang (คุณ 'รงค์ ชอบออกเสียงให้จำได้ง่ายๆ แบบไทยว่า ไว้ท์ฟาง) ของ Jack London....
"บ้านคุณ 'รงค์ อยู่ถนนอะไรนั้นจำไม่ได้ แต่คลับคล้ายคลับคลาว่าอยู่ไม่ห่างจากบ้านคุณชัยกับคุณบุญศิริ (โดนม) และในช่วงต้นที่ข้าพเจ้ารู้จักกับคุณ 'รงค์ นั้น มีนักเรียนไทยอีกคนหนึ่งซึ่งไปเยี่ยมเยียนคุณ 'รงค์ บ่อยๆ ได้แก่ คุณเกียรติศักดิ์ ดุละลัมพะ
"ทั้งคุณเกียรติศักดิ์และข้าพเจ้าแม้จะต่างวัยจากคุณ 'รงค์ ค่อนข้างมากก็ตาม แต่ก็วิสาสะกันได้ดี คงจะเป็นเพราะความชอบในการขีดๆ เขียนๆ ซึ่งมีอยู่บ้างไม่มากก็น้อย ในระยะ 4-5 ปี ให้หลัง คุณ 'รงค์ ได้ย้ายบ้านไปอยู่ ณ นครโอคแลนด์ ซึ่งอยู่ถัดจากเบอร์คลีย์ไปและเป็นบ้านอยู่รวมกันหลายคน...
"ที่บ้านคุณ 'รงค์ ที่เบอร์คลีย์นั้น จำได้ว่าคุณ 'รงค์ ชอบดื่มเบียร์มาก และมีกระป๋องเบียร์ที่ดื่มแล้ววางไว้มากมาย การสนทนามีเรื่องเกี่ยวกับคุณ 'รงค์ เองว่า ทำไมจึงเปลี่ยนชื่อจากณรงค์ มาเป็น 'รงค์ การมีภูมิลำเนาดั้งเดิมมาจากจังหวัดราชบุรี และได้เข้าเรียนที่โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาและการมีชีวิตเป็นนักเขียน
"คุณ 'รงค์ ได้เล่าถึงความเป็นอัจฉริยะของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ซึ่งขณะเรียนที่มหาวิทยาลัยอ๊อกซฟอร์ด ประเทศอังกฤษ ใช้วิธีท่องหนังสือแบบทำประโยคให้คล้องจองกัน และการที่มีความสามารถอ่านจับใจความหนังสือได้เร็วมาก เป็นต้น
"คุณ 'รงค์ ซึ่งมีวงเล็บว่า "หนุ่ม" นั้น แม้ว่าจะอาวุโสกว่าพวกเราส่วนใหญ่ แต่ก็เข้าร่วมในกิจกรรมต่างๆ ทั้งในฐานะผู้ดูแลและผู้จัดกิจกรรม ในฐานะเป็นผู้ดูแลและผู้ร่วมสังสรรค์ส่วนใหญ่จะเป็นกิจกรรมกีฬา แคลิฟอร์เนียได้ชื่อว่าเป็นมลรัฐทอง อากาศดีเกือบตลอดปี ดังนั้น นักเรียนไทยมักเล่นกีฬาร่วมกัน กีฬาหนึ่งได้แก่ โบวลิ่ง
"กิจกรรมที่คุณ 'รงค์ มีบทบาทช่วยมาก ได้แก่ การทำหนังสือ ซึ่งช่วยทั้งโดยตรงและโดยอ้อม ข้าพเจ้าเคยรับทำหน้าที่เป็นสาราณียกรของหนังสือประจำปีเล่มแรกของสมาคมไทยในแคลิฟอร์เนีย (TAC - Thai Association of California) มีชื่อว่า 'อัสดง' ซึ่งหมายถึงการที่แคลิฟอร์เนียอยู่ทางฝั่งตะวันตกของสหรัฐอเมริกา คุณ 'รงค์ ได้แนะนำให้ออกแบบรูปเล่มเป็นสี่เหลี่ยมจตุรัส ...หนังสือที่คุณ 'รงค์ มีบทบาทโดยตรงได้แก่วารสาร (เชิงรายสะดวก) ของสมาคมไทยในแคลิฟอร์เนีย
"โดยที่คุณ 'รงค์ เป็นผู้ที่มีผู้รู้จักแพร่หลายแม้ในวงนักวิชาการชาวต่างประเทศซึ่งสนใจวรรณกรรมไทย ดังนั้นต่อมาคุณ 'รงค์ จึงได้มีที่ทำงานอยู่ที่ภาควิชามานุษยวิทยา (anthropology) ของมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย โดยทำงานร่วมกับ ดร.เฮอร์เบอร์ด ฟิลลิปส์
"โดยที่คุณ 'รงค์ เป็นผู้ที่มีผู้รู้จักแพร่หลายแม้ในวงนักวิชาการชาวต่างประเทศซึ่งสนใจวรรณกรรมไทย ดังนั้นต่อมาคุณ 'รงค์ จึงได้มีที่ทำงานอยู่ที่ภาควิชามานุษยวิทยา (anthropology) ของมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย โดยทำงานร่วมกับ ดร.เฮอร์เบอร์ด ฟิลลิปส์
"ต่อมาคุณ 'รงค์ ได้ย้ายจากฝั่งเบอร์คลีย์ไปยังฝั่งนครซานฟรานซิสโก... ได้ทำตนเข้ากับนครนี้อย่างดี ดังปรากฏในงานเขียนต่างๆ โดยเฉพาะในเรื่อง 'ใต้ถุนป่าคอนกรีท' คุณ 'รงค์ เช่าบ้านอยู่กับ คุณนรา เขียวแก้ว (ทำงานอยู่องค์การโทรศัพท์ขณะนี้) และ คุณสงคราม (เข้าใจว่านามสกุลพยุงพงศ์) และอาจมีคนไทยอื่นๆ อีก
"คุณ 'รงค์ ชอบศึกษาชีวิตคนอเมริกันในมิติต่างๆ และได้ไปพำนักอยู่ใน แอล.เอ.ระยะหนึ่ง คุณ 'รงค์ เคยเล่าให้ฟังเกี่ยวกับการถ่ายทำภาพยนตร์ของฮอลลีวู้ดเสริมต่อจากเรื่อง เมืองมายา ของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เข้าใจว่า คุณ 'รงค์ คงได้เข้าไปคลุกคลีในระยะใกล้ชิดพอควร
"ก่อนกลับประเทศไทยหลังจากใช้ชีวิตอยู่ในแคลิฟอร์เนียเหนือหลายปี คุณ 'รงค์ มาพำนักอยู่ที่นครโอคแลนด์ ซึ่งอยู่ที่ฝั่งตรงข้ามของนครซานฟรานซิสโก จำได้ว่าได้คุยทางโทรศัพท์กับคุณ 'รงค์ และเล่าถึงการจะแวะเยี่ยมญี่ปุ่นก่อนกลับไทย คงประมาณปี ค.ศ.1967 (พ.ศ.2510) ..."
